تعیین‌کننده‌های بُعد خانوار در شهرستان‌های ایران در سال 1390

الگوهای زناشویی، میزان باروری، مرگ‌ومیر، طلاق، بیوگی، مهاجرت و نوع خانواده بر تغییرات بُعد خانوار تأثیر­گذارند. هدف اصلی این مقاله مشخص کردن سهم تعیین‌کننده‌های بلافصل و زمینه‌ای بعد خانوار در شهرستان­های ایران می‌باشد. این پژوهش از نوع مطالعه تحلیل ثانویه، که با استفاده از داده‌های سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 انجام گرفته است. واحد تحلیل در این مطالعه، شهرستان است. از منظر میانگین بعد خانوار، در بین شهرستان‌های کشور تفاوت‌ قابل‌توجهی وجود دارد؛ به‌طوری‌که عدد آن از 6/6 نفر در شهرستان کنگان تا 9/2 نفر در شهرستان طالقان متغیر است. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که کاهش باروری یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش بعد خانوار است. بعد خانوار، رابطه‌ی مستقیمی با میزان باروری، میانگین سن ازدواج و بیکاری دارد. از سویی دیگر، رابطه‌ی معکوسی با شاخص‌های مدرنیزاسیون و میزان اشتغال زنان دارد. باروری بیشترین تاثیر مثبت (61/0= β) و مدرنیزاسیون بیشترین تاثیر معکوس (41/0= β) را بر بعد خانوار دارند. مطالعات آینده می‌توانند نقش سایر عوامل مانند تغییر در ترتیبات زندگی و فردگرایی را در تغییرات بعد خانوار مورد بررسی قرار دهند.